کاربرد NBIOT در کشور های در حال توسعه

چکیده:

اینترنت اشیا برای بسیاری از اپلیکیشن های مبتنی بر حسگر ها بسیار جذاب است چراکه حوزه وسیعی از سرویس ها را با نیاز به منابع کوچکتر مهیا می کند.حیطه این اپلیکشین ها از سنسورهای پایه مثل حس کردن یک اکوسیستم دیجیتال معمولی تا فرایند های پیچیده تر کارخانه های مدرن، معماری، تامین امنیت، دنبال کردن مکانها و مراقبت های سلامتی وسعت یافته است. مطابق پیش بینی فناوری Services Handling Information (IHS) ، پیش بینی می شود بازار اینترنت اشیا (IoT) تا سال 2020 به میلیاردها دستگاه افزایش یابد.

انواع مختلفی از اینترنت اشیاء برای اپلیکیشن های مذکور پیشنهاد شده است. اینترنت اشیا باند باریک (NBIOT) یکی از نسخه های اقتصادی اینترنت اشیاء است. این یک تکنولوژی شبکه محیطی وسیع و کم مصرف است و از این رو برای حسگرهای با منابع محدود مناسب است. در کشور های در حال توسعه منابع کمیاب هستند و راه حلهای اقتصادی همیشه ارجح است. از این رو NBIOT راهکار جذابی برای کشور های در حال توسعه می باشد.

کلمات کلیدی: NBIOT, Narrowband, IOT ، برای کشور های در حال توسعه، IOT سبز

معرفی:

اینترنت اشیاء بسته به ویژگی های آنها می تواند انواع مختلفی داشته باشد. یکی از اشکال استاندارد اینترنت اشیاء باند باریک (NBIoT) است. همانطور که از نام این محصول پیداست، این نوع از اینترنت اشیاء برای عملکردهای خود به فرکانس باند باریک احتیاج دارد. با توجه به نیاز باند باریک، نسبت به سایر اشکال اینترنت اشیاء دارای چندین مزیت است. اصطلاح Narrowband به پهنای باند NB-IoT حداکثر 200 کیلو هرتز اشاره دارد. NBIOT ‌ از قوانین LTE استفاده می کند. فن آوری های سبز و پایدار به دلیل بهره وری انرژی و ویژگی های سازگار با محیط زیست تقاضای زیادی داشته و در کشورهای در حال توسعه به دلیل کمبود منابع نقشهای مهمتری دارند. اینترنت اشیا باند باریک در ابتکارات کارآمد و پایدار در زمینه انرژی هوشمند مبتنی بر IoT مورد توجه قرار گرفته است و چندین روند و فن آوری مترقی اخیر را ارائه می دهد که می توانند کل شبکه های IoT با انرژی موثر کار کنند. این روش همچنین در مورد فرآیندهای سبزسازی (تغییر فرایند ها جهت سازگاری با محیط زیست) بخش منطقی در چارچوب فناوری های اطلاعات و ارتباطات (ICT) در حوزه های مختلف کاربرد دارد. البته موفقیت کلی IoT به کارایی کل شبکه های IoT، اجزای آنها و دستگاه های نهایی وابسته است. روند های اخیر شبکه های ارتباطی داده با استفاده از لوازم الکترونیکی مصرفی، حجم منابع مورد نیاز شبکه های ارتباطی جهانی و زیرساخت ذخیره سازی داده ها و ارتباطات مورد نیاز برای بخش های فعلی ICT  بخش مهمی از فرایند را تشکیل می دهد. فن آوری های ارتباطات رادیویی سبز و روش های نوظهور با اطلاعات پس زمینه مناسب برجسته می شوند و تصویری در مورد فن آوری های نوظهور شبکه برای بهره وری انرژی فراهم می کند. فن آوری های سبز برای نرم افزار های ابری(Cloud Base) نیز مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. بهره بردای از نرم افزار های ابری برای IoT های سبز (سازگار با محیط زیست) ضروری است زیرا این تکنولوژی در دراز مدت به عنوان اجزای جدایی ناپذیر آنها خواهد بود. مدیریت داده IoT برای فعالیتهای مؤثر در فناوری اطلاعات نیاز به ابر دارد.

ویژگیهای عمومی NBIOT

NBIoT نسخه پهنای باند کم انرژی و کم مصرف IoT است که برای ارتباطات گسترده بین دستگاه های مختلف طراحی شده است. همانطور که از نام آن پیداست، از باند های باریک برای عملکردها و عملیاتهای مختلف خود استفاده می کند و برای پردازشهای تعیین شده نیاز به پهنای باند فقط 180 کیلوهرتز تا 200 کیلوهرتز دارد. در LTE نسخه 13 و 14، 180 کیلوهرتز به عنوان پهنای باند عملیاتی NBIoT پیشنهاد شده است. این فناوری با سطح گسترده (LPWA) با قدرت کم است که می تواند در مقایسه با سایر اشکال IoT موجب صرفه جویی زیادی در انرژی شود لذا برای استقرار اقتصادی در مقیاس بزرگ از IoT برای برنامه های مختلف مناسب است. NBIoT به معنای واقعی، لاغرتر، باریک تر و سبزتر از سایر IoT هایی است که در سالهای اخیر پیشنهاد شده است. می تواند به دو شکل سلولی و غیر سلولی مستقر شود. با این حال، اشکال سلولی محبوب هستند چراکه می توانند از معماری سلولی موجود برای عملیات استفاده کنند.

 ویژگیهای اصلی  LPWA  (Low Power Wide Aria) در NBIOT

NBIoT یک نسخه کارآمد از IoT است. جذابیت اصلی NBIoT ماهیت LPWA آن است. که می تواند مقدار زیادی انرژی و پهنای باند یک شبکه را ذخیره کند. این معماری و پروتکل های آن در نسخه های اخیر LTE برای محیط های مختلف استاندارد شده است. حداکثر پهنای باند قابل استفاده یک دستگاه در NBIoT 200 کیلوهرتز است. در حقیقت برای اهداف ارتباطی از 180 کیلوهرتز استفاده می شود. در این پهنای باند، حد بالایی نرخ داده های uplink و downlink برابر با 150 کیلوبایت بر ثانیه است.

در نسخه 14 این مشخصات برای برنامه های پیشرفته بیشتر شده است. قدرت فرستنده کاملاً کوچک نگه داشته می شود تا یک باتری منفرد بتواند بیش از 10 سال به دستگاه های NBIoT یا گره ها انرژی را تأمین کند. در حقیقت، در استانداردهای اخیر NBIoT، دو سطح قدرت مشخص شده است: 20dBm و 23dBm. حساسیت حسگرهای NBIoT واقعاً خوب است. آنها می توانند سیگنال را در سطح توان به حداقل 64 دسی بل دریافت کنند. این ویژگی های انحصاری NBIoT است که در نسخه های دیگر IoT های ارائه شده تاکنون یافت نمی شود.

استانداردها و ریلیز های NBIOT

در اوایل سال 2014 ، بازار LPWAN به لطف ظهور IoT به سرعت توسعه یافت. با پی بردن به نیاز و پتانسیل راه های ارتباطی جدید ، 3GPP  یک مطالعه امکان سنجی در زمینه پشتیبانی از  سلول را برای پیچیدگی بسیار کم و راه حل IoT با توان پایین که به آن cellularIoT گفته می شود ، آغاز کرد. در ماه می سال 2014 ، هواوی و وودافون ماشین Narrowband را به ماشین (NB-M2M) to3GPP به عنوان یک مورد مطالعه برای رفع نیازهای بازار IoT پیشنهاد دادند. در ماه مه سال 2015 ، 3GPP دو پیشنهاد (یعنی NB-M2M و NB-OFDM) را ادغام کرد و Narrowband Cellular IoT (NB-CIoT) را تشکیل داد. هشت ماه بعد ، اریکسون طرح Narrowband بلند مدت Evolution NB-LTE را پیشنهاد کرد. نهایتا در سپتامبر سال 2015 ، 3GPP شامل همه پیشنهادات به عنوان کارگزار انتشار نسخه 13 بود. تفاوت کلیدی NB-CIoT و NB-LTE تعداد منابع شبکه برای استفاده مجدد از شبکه برای حمایت از قابلیت همکاری بود. فقط تغییرات بهتر بعد از آن مجاز و اجرا شدند. در این راستا ، در این بخش تغییرات اصلی طراحی NB-IoT از نسخه 13 تا به روز ارائه شده است که اتصالات IoT را با راه حل های مربوطه برای پاسخگویی به اهداف NB-IoT اصلاح شده فعال می کند. این ویژگی های برجسته طبق اهدافی که در نسخه های ارائه شده طبقه بندی شده اند و خوانندگان را قادر می سازد به اسناد رسمی 33GG مراجعه کنند.

ریلیز 13: این نسخه شامل ویژگیهای زیر است :

• حالت عملیاتی : با نیاز به پهنای باند محدود، NB-IoT را می توان در سه حالت مختلف یعنی مستقل ، باند و نگهبان باند مستقر کرد.
• پشتیبانی انتقال Multi-Tone: برای دستیابی به هدف استقرار گسترده دستگاه، NB-IoT تخصیص ResourceUnits (RU) به تجهیزات چند کاربر (UE) را معرفی می کند
• تکنیک های پیچیدگی و کاهش هزینه: NB-IoT برای دستیابی به هدف اتصالات بزرگ کم هزینه، باید پیچیدگی کمتری داشته باشد.
• روش کاهش قدرت: ویژگی هایی که برای رسیدن به این هدف اجرا شده اند شامل پردازش باند آرام، ذخیره حافظه کم و اجزای با فرکانس رادیویی کاهش یافته است. در این راستا، پهنای باند سیستم به اندازه 180 کیلوهرتز باریک شده و با کاهش فرکانس و همزمانی، کاهش می یابد. در همین جهت، NB-IoT از طرح های مدولاسیون محدود BPSK و QPSK استفاده می کند.
• روش تقویت پوشش : NB-IoT به منظور افزایش پوشش برنامه هایی که در مناطقی با مشکل روبرو هستند از جمله در عمق داخل خانه و زیرزمین ها طراحی شده است.

ریلیز 14: این نسخه شامل ویژگیهای زیر است :

• بهبود موقعیت یابی
• خدمات MultiCast : هدف اصلی این مکانیسم بهینه سازی منابع و همچنین تأخیر در انتقال، بوسیله آدرس دادن همزمان داده ها به گروهی از UE ها،‌ به جای ارسال چندین بار آن به دستگاه های جداگانه است.
• کلاس قدرت جدید برای تجهیزات کاربر Narrowband-IoT: حداکثر توان خروجی دستگاه به 14 dBm کاهش می یابد و از این رو جریان تخلیه شده کاهش می یابد.
• پشتیبانی از حمل و نقل با اندازه جدید : در نسخه جدید 14 دسته جدید دستگاه NB-IoT را معرفی می شود که با افزایش سرعت داده های بهبود یافته را پشتیبانی می کند و اندازه بلوک حمل و نقل (TBS) به 2536 بیت می رسد.
• عملیات چند حامل: با استفاده از این ویژگی، یک یا چند حامل غیر لنگر به حامل لنگر اضافه می شود تا با استفاده از ناقل های NRS.Non-Anchor ، همزمانی و همگام سازی و تحرک را انجام دهد
• تقویت تجهیزات حرکت کاربر: برای موارد استفاده ای که شامل حرکت باشد، از دست دادن موقت رابط رادیویی می تواند عملکرد لینک را از نظر خطاهای انتقال با مشکل مواجه کند. این ویژگی جدید RRC برای راه اندازی مجدد، رابط رادیویی به لایه های بالایی می باشد.

ریلیز 15: این نسخه شامل ویژگیهای زیر است :

• کاهش تأخیر: از این ویژگی برای کاهش تأخیر در انتقال و کاهش مصرف برق تلف شده در انتقالات طولانی استفاده می شود.
• برنامه ریزی نیمه ماندگار: بان ویژگی برای فعال کردن پشتیبانی بهتر از پیام های صوتی معرفی شده است.
• پشتیبانی از سلول کوچک: برای بهبود بیشتر ظرفیت و میزان پوشش، از این ویژگی استفاده می شود.
• اندازه گیری تجهیزات پیشرفته: از طریق این ویژگی جستجوی سلول و دستیابی به سلول های اولیه بهبود می یابد.
• پشتیبانی زمان تقسیم دوبلکس (TDD): این ویژگی میزان کسب اطلاعات و زمان جستجوی اطلاعات سیستم را کاهش میدهد.

ریلیز 16: این نسخه شامل ویژگیهای زیر است :

• دسترسی رایگان
• انتقال همزمان چند کاربر: معرفی طرح های جدید، امکان انتقال همزمان چند کاربر را با استفاده از یک منبع مشترک در حوزه های زمان و فرکانس و ورودی های چند کاربره چند خروجی (MU-MIMO) امکان پذیر می کند.
• مکانیسم پیام پیشرفته گروه: در نسخه 16 ، پیشرفت های بیشتری برای پشتیبانی از دستور downlink بین گروه های کاربری و گروه RNTI وجود دارد.
• توسعه ابزارهای مدیریت شبکه: در آخرین نسخه، UE می تواند مطابق با مدل ترافیک (نشانگر ارتباطی دوره ای ، زمان تناوبی ، زمان برنامه ریزی ارتباط ، پروسه تجارت) و نشانه های باتری کار کند.

معماری NBIOT

برای برنامه ریزی، ابعاد، برآورد هزینه، طراحی و استقرار نهایی، یک معماری منظم NBIoT لازم است. NBIoT، مشابه شبکه حسگرهای بی سیم WSN (Wireless Sensor Network) است. لذا معماری و توپولوژی های موجود WSN  می تواند در پیشرفت بیشتر آن مفید باشد. شایان ذکر است که WSN ها از نظر معماری،‌ معماری ساختار یافته و کاملاً تعریف شده مانند سیستم های سلولی شبکه های LTE که ستون فقرات NBIoT را تشکیل می دهند، نداشتند. همانطور که در شکل 1 نشان داده شده است NBIoT را می توان به 6 لایه جدا کرد. لایه فیزیکی در انتهای آن قرار دارد عملکردهای مشابهی را با سایر WSN ها و برخی عملکردهای اضافه شده انجام می دهد. در بالای این لایه MAC قرار دارد. این لایه کارکردهای مشابه مانند لایه MAC شبکه های دیگر را دارد که پروتکل ها را برای دسترسی متوسط ​​و تکنیک های دسترسی چندگانه تنظیم می کند. بین MAC و لایه های بالایی یک لایه کنترل لینک رادیویی وجود دارد. این لایه باعث انطباق اطلاعات لایه MAC برای پیوندهای رادیویی می شود. در بالای آن لایه پروتکل همگرایی بسته داده ها قرار دارد که مسیریابی، برنامه ریزی ترافیک، شبکه سازی و سایر کارهای مرتبط را ارائه می دهد. سپس بالاتر از آن، لایه کنترل منابع رادیویی است که از منابع رادیویی بسته ها در کانال ها مراقبت می کند. NBIoT از پروتکل داده کاربر (UDP) و دیگر مکانیسم سلولی برای انجام این کار استفاده می کند. UDP در شبکه های بی سیم مؤثر است و به همین دلیل برای NBIoT نیز مناسب است. بالاترین لایه، Stratum Non-Access (NAS) است که ارتباط بین تجهیزات کاربر (UE) و سرور اصلی NBIoT را که به عنوان گره مرکزی NBIoT نیز شناخته می شود، برقرار می کند.

 

شکل 1: مدل NBIIOT با معماری 6 لایه

استقرار NBIOT

براساس آن، NBIoT می تواند به سه شکل مختلف مستقر شود. اولین مورد استقرار مستقل است که در آن باند مایکروویو مستقل در محدوده 700 مگاهرتز یا 800 مگاهرتز برای استقرار آن فراهم شده است. مورد دوم استقرار باند گارد است که در آن باند استفاده نشده GSM و LTE است. این باندهای محافظ معمولاً برای اهداف ارتباطی در سیستم های سلولی GSM و LTE استفاده نمی شوند. مورد سوم استقرار درون باند است. در این حالت، بخشی از طیف GSM یا LTE به NBIoT اختصاص می یابد. در شکل 2، این 3 سناریو استقرار را نشان می دهیم. در عمل، بسته به در دسترس بودن باندها و مناسب بودن آن، می توان از هریک از آنها استفاده کرد. در صورت لزوم، حتی در دو مورد خاص نیز می توانید از دو یا هر سه گزینه استفاده کنید.

شکل 2: سناریو های استقرار NBIOT

نرم افزار های کاربردی NBIOT

NBIoT در بستر LPWA بسیار جذاب است و پتانسیل فوق العاده ای برای فعالیت در سناریوهای با منابع محدود دارد. در اینجا، ما برخی از بخش های معمولی را که در حال حاضر برای استقرار در نظر گرفته شده است را بیان می کنیم. NBIoT هم به صورت  محلی  و هم به صورت غیر محلی قابل اجراست. در بسیاری از بخش ها NBIoT دارای برنامه های بالقوه ای است. NBIoT می تواند در طراحی خانه های هوشمند و شهرهای هوشمند نقش موثری داشته باشد. به همین ترتیب، می تواند در مراقبت های بهداشتی و همچنین نظارت بر امنیت اماکن عمومی کمک کند. در شکل 3 چند بخش معمولی که در آن NBIoT می تواند نقش بسزایی داشته باشد نشان داده شده است. این بخش ها عبارتند از: مدیریت و نظارت بر شهر هوشمند، برنامه های خانه هوشمند، کارخانه های تولیدی در مقیاس بزرگ، ردیابی حیوان خانگی، ردیابی بچه ها، نظارت بر مراقبت های بهداشتی، برنامه های مربوط به ایمنی و امنیت، کشاورزی هوشمند، مدیریت انرژی و ابزار، مدیریت خودرو و وسایل نقلیه، مدیریت خرده فروشی، کمک های پلیس و اجرای قانون، تشخیص تخریب محیط زیست، مدیریت پسماند، و چندین برنامه LPWA دیگر. در حقیقت، برای مناطق روستایی NBIoT به دلیل ویژگی های اقتصادی به عنوان تنها گزینه در نظر گرفته می شود.

شکل 3: نرم افزار های مختلف NBOIT در زمینه های مختلف

NBIOT در کشور های توسعه یافته

NBIoTبسیار کارآمد است و پوشش قابل توجهی را در اختیار شما قرار می دهد که توسط نسخه های دیگر IoT امکان پذیر نیست. در کشورهای در حال توسعه منابع کمیاب هستند و راه حلهای اقتصادی همیشه یک مزیت است. علاوه بر این، سیستم های  GSM به طور گسترده در کشورهای در حال توسعه یافت می شود. NBIoT با GSM و همچنین نسخه های اخیر LTE مانند 4G و 4.5G سازگار است. با این حال، اشکال دیگر IoT فقط با نسخه های اخیر LTE سازگار است. بنابراین، NBIoT یک انتخاب طبیعی برای کشورهای در حال توسعه است.

NBIoT  برای کشاورزی در کشورهای در حال توسعه

NBIoT در بخش کشاورزی می تواند برای چندین جنبه مرتبط با افزایش عملکرد مستقر شود. در کشاورزی از منابع مختلفی برای افزایش برداشت استفاده می شود. برای استفاده بهینه از منابع، می توان از NBIoT استفاده کرد چراکه می تواند کارایی را بهبود بخشد. به عنوان مثال، آب یک منبع ضروری برای کشاورزی است که به مقدار کافی در هر نقطه از جهان در دسترس نیست. در مناطق خشک، آب باید بسیار کارآمد استفاده شود. جهت کنترل این موضوع می  توان از طریق سنسورهای آبی مستقر در زیر خاک در مزارع کشاورزی استفاده کرد. به طور مشابه، غلظت کود، شدت آفت کش ها و سطح رطوبت نیز می تواند با استفاده از انواع مختلف حسگرها به عنوان بخشی از NBIoT در کشاورزی کنترل شود. این منابع همچنین از طریق NBIoT قابل کنترل هستند. از آنجا که سطح انرژی برای این عملیات سنجش بسیار پایین است، هزینه این نظارت بر اساس IoT برای کشاورزان بسیار اقتصادی است. از طرف دیگر با توجه به توزیع مواد غذایی مؤثر در گیاهان، می توان برداشت محصول را به حداکثر رساند. این ابتکارات در حال حاضر در چندین کشور توسعه پیدا کرده و بسیار مؤثر است.

NBIoT برای تولید در کشورهای در حال توسعه

تولید یک بخش اقتصادی مهم برای کشورهای در حال توسعه است. اخیراً، شرکت های تولید کننده در این کشورها، عمدتا به دلیل فشارهای فزاینده حاصل از تغییرات فن آوری و چالش های تجارت جهانی،‌ رقابت شدیدی را تجربه می کنند. این فشارها منجر به جهانی شدن تولید می شود که با انتقال سریع مواد، سیستم های پرداخت پیچیده و فشرده سازی چرخه عمر محصولات انجام می شود که باعث ادغام فن آوری ها با نیازهای مشتری می گردد. شرکت های موفق درحال تلاش برای پیش بینی روند آینده با توسعه ایده ها، محصولات یا خدمات جهت برآورده کردن سریع و مؤثر خواسته های مشتری هستند. در این میان ظهور اینترنت تأثیر عمیقی بر رویکرد شرکتها نسبت به تولید داشته و ساختارهای سازمانی و عملیاتی را به شدت تغییر داده است. فن آوری های پیشرفته تولید به شدت برای دستیابی به بهره وری بالاتر، کیفیت بالاتر و هزینه های تولید پایین تر به فناوری اطلاعات و ارتباطات متکی هستند. چنین تأثیرگذاری به ویژه در فرآیندهای اتوماسیون تولیدی و سیستمهای اطلاعاتی متمرکز است. در واقع، ظهور فن آوری های مبتنی بر اینترنت منجر به ظهور فلسفه های تولیدی جدید و شکل های جدید سازمانی مانند سازمان های مجازی، تولید از راه دور، سیستم های تولید یکپارچه رایانه ای شده است. به عنوان مثال، “طراحی در هر نقطه، ساخت هر مکان” یک رویکرد جدید برای تولید است که داده ها را در طراحی و تولید از طریق سیستم عامل های مختلف و زیرساخت ها به اشتراک می گذارد. مطالعات اخیر  نشان می دهد که آینده بنگاه های تولیدی عمدتاً مبتنی بر اطلاعات و دانش محور خواهد بود و منجر به انعطاف پذیری بیشتر و فراوانی سیستم های عملیات خودکار می شود. در تمام این سناریوها در حال تغییر، بهره وری کلی و اتوماسیون توسط NBIoT ارائه می شود. بنابراین، این یک انتخاب عالی برای اتوماسیون صنعتی در کشورهای در حال توسعه است.

NBIoT برای بهداشت و درمان در کشورهای در حال توسعه

ارائه خدمات بهداشتی و درمانی در هر کشور یکی از خدمات اساسی است. سیستم بهداشتی و درمانی چند لایه است و به همکاری مناسب در بین هر یک از رده ها نیاز دارد. در چندین فرآیند مراقبت های بهداشتی، NBIoT می تواند نقش تعیین کننده ای را بازی کند. به عنوان مثال، در مراحل اورژانسی می تواند به بیماران در هنگام مراجعه به بیمارستان از محل اقامتشان، معالجه مناسب را انجام دهد. با استفاده از سنسورها می توان اطلاعات حیاتی بیماران را به پزشک ارسال کرد تا در زمان رسیدن بیمار به بیمارستان، درمان  مناسب به وی ارائه گردد. به طور مشابه، برنامه های پزشکی از راه دور نیز می توانند از طریق کمک حسگر مبتنی بر NBIoT بهبود پیدا کنند.

نتیجه گیری

Narrowband IoT در دسته IOT های با مصرف بهینه،‌ بی نظیر است. همچنین در حوزه پوشش گسترده و کم هزینه استقرار عالی است. در این مقاله ویژگی های اصلی NBIoT ، معماری آن و یک مدل OSI برای معماری لایه ای آن که در طراحی و اجرای آن لازم است ارائه شده است. NBIoT برای کشورهای در حال توسعه بسیار مناسب است. هزینه کم و پوشش گسترده آن، آن را به عنوان اولین انتخاب برای برنامه های رایج در کشورهای در حال توسعه تبدیل کرده است. NBIoT در کشاورزی، تولید، مراقبت های بهداشتی، مدیریت منابع و کاربردهای اجتماعی مانند پلیس بسیار مؤثر است. ما اثربخشی کلی NBIoT را در کشورهای در حال توسعه ارائه دادیم. در آینده برنامه های جدید بسیاری از NBIoT در کشورهای در حال توسعه وجود خواهد داشت.

منابع:

• Sudhir K. Routray, Habib Mohammed Hussein : Narrowband IoT: An Appropriate Solution for Developing Countries
• Collins Burton Mwakwata, Hassan Malik , Muhammad Mahtab Alam ,Yannick Le Moullec , Sven Parand and Shahid Mumtaz : Narrowband Internet of Things (NB-IoT):From Physical (PHY) and Media Access Control(MAC) Layers Perspectives – 2019
• Yiming Miao, Wei Li, Daxin Tian, Shamim Hossain,Mohammed F. AlhamidNarrow : Band Internet of Things: Simulation and Modelling – 2017

نویسنده:  حمیدرضا انصاری

ناشر:  مهندسی فناوری های نوین پایوند